Ghi nhận bước đầu hiệu quả trồng bảo tồn loài Sa mu dầu tại Rừng phòng hộ huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang

Sa mu dầu (Cunninghamia konishii), một loài cây lá kim quý hiếm thuộc họ Hoàng đàn (Cupressaceae), hiện đang là đối tượng được Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga (Trung tâm) đặc biệt quan tâm trong công tác bảo tồn, phục hồi và phát triển quần thể tại huyện Hoàng Su Phì (tỉnh Hà Giang) - nơi ghi nhận được sự phân bố tự nhiên của loài còn thấp. Từ năm 2022, trong khuôn khổ đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ cấp Trung tâm, Trung tâm đã phối hợp, cung cấp cây giống cho Ban Quản lý Rừng phòng hộ huyện Hoàng Su Phì để trồng và chăm sóc. Sau ba năm thực hiện, cây Sa mu dầu được trồng đã phát triển mạnh mẽ, cho thấy sự phù hợp của điều kiện đất đai tại địa phương, cũng như hiệu quả từ các nỗ lực bảo tồn có sự chung tay của cộng đồng.

Cán bộ nghiên cứu khoa học và người dân địa phương trước khi tiến hành khảo sát thực địa tại xã Thông Nguyên, huyện Hoàng Su Phì (Nguồn: Phạm Mai Phương, 2025).

Khảo sát khu vực trồng Sa mu dầu 3 năm tuổi được trồng tại Nam Sơn, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang (Nguồn: Phạm Mai Phương, 2025).

Công tác bảo tồn loài Sa mu dầu tại Rừng phòng hộ huyện Hoàng Su Phì được thực hiện nhằm tiến tới bảo vệ và mở rộng quần thể Sa mu dầu trong tự nhiên, một loài cây đang đối mặt với nguy cơ suy giảm rất mạnh, đặc biệt tại miền Bắc Việt Nam. Các cây giống được trồng trên đất dốc, khí hậu mát mẻ, độ ẩm cao và lớp đất với vỏ phong hóa dày, được cho là lý tưởng cho sự phát triển của loài.

Kết quả trồng Sa mu dầu từ năm 2022 đến nay, cây con đã đạt ba năm tuổi với tỷ lệ sống đạt trên 90%, đường kính gốc trung bình 10-12 cm, chiều cao vút ngọn 1,0-3,0 m, đường kính tán 0,5-1,5 m. Có sự khác biệt lớn về tăng trưởng chiều cao và đường kính của cây trong cùng một khu vực đồi núi với các hướng phơi khác nhau.

Cán bộ Ban quản lý Rừng phòng hộ huyện Hoàng Su Phì chăm sóc, ghi chép sinh trưởng của Sa mu dầu tại Nam Sơn, Hoàng Su Phì (Nguồn: Phạm Mai Phương, 2025).

Điều tra hiện trạng rừng và đặc điểm thổ nhưỡng tại Rừng phòng hộ huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang (Nguồn: Phạm Mai Phương, 2025).

Quần thể gần 500 cây Sa mu dầu được phát triển từ sản phẩm cây giống chất lượng cao do Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga bàn giao cho Ban quản lý Rừng phòng hộ huyện Hoàng Su Phì (Nguồn: Nguyễn Trọng Đông, 2025).

Buổi làm việc của cán bộ khoa học Trung tâm NĐVN tại Ban Quản lý Rừng Phòng hộ huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang (Nguồn: Phạm Mai Phương, 2025).

Trong tương lai, công tác bảo tồn loài Sa mu dầu tại Hoàng Su Phì có nhiều tiềm năng được mở rộng và phát triển thành mô hình mẫu cho các dự án tương tự tại các khu vực lân cận. Việc duy trì hoạt động theo dõi sự phát triển và tình trạng sức khỏe của loài là yếu tố then chốt nhằm đảm bảo khả năng tồn tại lâu dài của chúng. Bên cạnh đó, các chương trình giáo dục và sự tham gia của cộng đồng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo tồn loài Sa mu dầu cũng như các loài cây bản địa khác. Việc khuyến khích người dân cùng tham gia vào quá trình trồng, chăm sóc và bảo vệ sẽ tạo ra cảm giác gắn bó, ý thức sở hữu và trách nhiệm đối với tài nguyên rừng. Cách tiếp cận này không chỉ góp phần gia tăng tỷ lệ sống sót của cây trồng mà còn thúc đẩy các thực hành quản lý đất bền vững trong khu vực.

Tin bài và ảnh: Phạm Mai Phương (Viện Sinh thái nhiệt đới)