Vaccine mRNA ngăn HIV thử nghiệm an toàn, cho kết quả tốt trên động vật

Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Natural Medicine hôm 9/12 của các nhà khoa học ở Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Hoa Kỳ (NIAID) cho thấy vaccine mới an toàn, tạo kháng thể và phản ứng miễn dịch ở tế bào đối với virus giống HIV. Thí nghiệm trên khỉ vàng (Rhesus macaques) được tiêm một mũi vaccine cơ bản, tiếp theo đó là nhiều mũi tăng cường, có nguy cơ phơi nhiễm thấp hơn 79% trước virus gây suy giảm miễn dịch ở khỉ (SHIV) so với động vật chưa tiêm chủng. Nghiên cứu được thực hiện bởi tiến sĩ Paolo Lusso thuộc Phòng thí nghiệm điều hòa miễn dịch của NIAID cùng với các đồng nghiệp cùng Viện và công ty Moderna.

Ảnh chụp bằng kính hiển vi điện tử quét tế bào T H9 nhiễm HIV. Ảnh: NIAID

Anthony S. Fauci, Giám đốc NIAID, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết: “Bất chấp nỗ lực của cộng đồng nghiên cứu toàn cầu trong gần 4 thập kỷ, một loại vaccine hiệu quả ngừa HIV vẫn là mục tiêu xa vời. Vaccine mRNA thử nghiệm này kết hợp với một số tính năng có thể khắc phục những thiếu sót của các vaccine HIV thử nghiệm khác, do đó đây là một phương pháp đầy hứa hẹn."

Vaccine mới hoạt động giống như vaccine mRNA COVID-19. Tuy nhiên, thay vì mang thông tin mRNA đối với protein hình gai của nCoV, vaccine này cung cấp thông tin mã hóa để tạo ra hai protein chính của HIV là Env và Gag. Tế bào cơ của động vật được tiêm chủng lắp ráp hai protein này để tạo ra hạt giống virus (VLP) với nhiều bản sao của Env trên bề mặt. Mặc dù không thể lây nhiễm do thiếu mã di truyền hoàn chỉnh của HIV, nhưng các VLP này tương tự virus HIV về mặt kích thích phản ứng miễn dịch phù hợp.

Trong nghiên cứu với chuột, hai liều vaccine mRNA tạo ra kháng thể vô hiệu hóa virus ở mọi động vật. Protein Env sinh ra ở chuột nhắt từ thông tin mRNA rất gần với protein ở virus hoàn chỉnh. Đây là cải tiến lớn so với những vaccine thử nghiệm trước đây. Theo tiến sĩ Lusso, sự hiện diện của nhiều bản sao protein lớp vỏ của virus HIV thật trên mỗi VLP là một trong những điểm đặc biệt mô phỏng chặt chẽ quá trình lây nhiễm tự nhiên, có thể đóng một vai trò trong việc tạo ra phản ứng miễn dịch mong muốn.

Nhóm nghiên cứu sau đó đã thử nghiệm vaccine mRNA Env-Gag VLP trên khỉ vàng. Liều tiêm khác nhau giữa các nhóm khỉ nhưng đều bao gồm mũi cơ bản và nhiều mũi tăng cường trong thời gian một năm. Vaccine tăng cường chứa mRNA Gag và mRNA Evn từ hai nhóm HIV thay vì một như ở mũi tiêm cơ bản. Các nhà khoa học đã sử dụng nhiều biến thể virus để ưu tiên kích hoạt các kháng thể.

Dù liều vaccine mRNA cao, sản phẩm chỉ tạo ra tác dụng phụ tạm thời rất nhẹ ở khỉ vàng như chán ăn. Đến tuần 58, tất cả khỉ tiêm vaccine đều phát triển nồng độ kháng thể vô hiệu hóa nhằm vào những chủng phổ biến nhất trong số 12 chủng HIV dùng trong thử nghiệm. Ngoài kháng thể, vaccine mRNA còn tạo ra phản ứng tế bào T cực mạnh.

Bắt đầu sang tuần 60, động vật đã miễn dịch và một nhóm khỉ chưa tiêm chủng được tiếp xúc hàng tuần với SHIV qua dịch nhầy ở trực tràng. Do linh trưởng không bị ảnh hưởng bởi chủng HIV-1, các nhà khoa học sử dụng một loại SHIV lai trong thí nghiệm do virus đó nhân lên ở khỉ vàng. Sau 13 lần tiêm chủng hằng tuần, 2 trong số 7 con khỉ đã tiêm vaccine không bị ảnh hưởng bởi virus. Những động vật còn lại có thời gian bị lây nhiễm chậm hơn (trung bình là sau 8 tuần), ngược lại, động vật chưa được tiêm ngừa bị nhiễm bệnh trung bình chỉ sau 3 tuần.

“Chúng tôi đang cải tiến quy trình để nâng cao chất lượng và số lượng VLP. Điều này có thể làm tăng hiệu quả của vaccine, qua đó sẽ giảm số mũi tiêm cần thiết để tạo phản ứng miễn dịch mạnh. Nếu được xác nhận an toàn và hiệu quả, chúng tôi dự định tiến hành thử nghiệm Giai đoạn 1 của loại vaccine này ở người trưởng thành khỏe mạnh”, tiến sĩ Lusso chia sẻ.

Nguồn tin: ScienceDaily

Xử lý tin: Phương Hà (https://vast.gov.vn)