47 loài nấm mới cho khoa học là kết quả nghiên cứu nổi bật của nhóm đề tài “Đa dạng phân loại và sinh thái hệ nấm rừng nhiệt đới Việt Nam” giai đoạn 2020-2024

Trong khuôn khổ đề tài thuộc Chương trình nghiên cứu khoa học và công nghệ được Uỷ ban phối hợp về Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga phê duyệt, mã số E-1.5 “Đa dạng phân loại và sinh thái hệ nấm rừng nhiệt đới Việt Nam”, giai đoạn 2020-2024, các nhà khoa học Việt Nam và Nga đã tiến hành khảo sát và thu mẫu nấm lớn, nấm nhầy tại các Vườn Quốc gia (VQG): Tà Đùng, Cát Tiên, Phia Oắc - Phia Đén, Bidoup - Núi Bà, Sơn Trà, Núi Chúa, Cát Bà; các khu bảo tồn thiên nhiên (Khu BTTN): Kon Chư Răng, Bát Xát, Bắc Hướng Hóa, Đăkrong; và rừng phòng hộ sông Hinh. Dựa trên các dữ liệu thu thập tại các địa điểm nghiên cứu, nhóm thực hiện đề tài đã mô tả 47 loài nấm lớn, nấm trên địa y và nấm nhầy mới cho khoa học. Loài mới được mô tả dựa trên các đặc điểm hình thái hiển vi, siêu hiển vi, và được so sánh với các taxon tương tự dựa trên phân tích di truyền phân tử và hình thái so sánh.

Từ 18 mẫu nấm lớn thuộc chi Pluteus, được thu thập từ các khu rừng nhiệt đới ở Việt Nam. Các loài Pluteus podospilloides, P. semibulbosus, P. chrysaegis và P. septocystidiatus được ghi nhận là mới cho Việt Nam. Bốn loài (P. conformis, P. lucidus, P. subroseus và P. ornatus) được mô tả là loài mới cho khoa học. Vị trí phân loại của tất cả các mẫu đã được xác nhận bằng dữ liệu DNA (nrITS và tef1). Đã cung cấp mô tả về đặc điểm hiển vi và siêu hiển vi của các mẫu đã nghiên cứu cùng với thảo luận về các taxon tương tự (Malysheva et al., 2023).

4 loài mới thuộc chi Entoloma từ Khu BTTN Kon Chư Răng và VQG Tà Đùng được phát hiện trong quá trình nghiên cứu sự đa dạng của khu hệ nấm vùng Tây nguyên Việt Nam, mô tả dựa trên dữ liệu hình thái phân tử. Phân tích phát sinh chủng loại dựa trên các vùng nrITS1-5.8S-ITS2, nrLSU và tef1α. Entoloma cycneum và E. peristerinum thuộc về phân nhóm Cubospora. Hai loài còn lại thuộc về phân nhóm Leptonia (Morozova, Pham, 2023).

4 loài mới thuộc họ Agaricaceae được thu thập tại VQG Cát Tiên, Khu BTTN Kon Chư Răng: Micropsalliota appendiculata, Micropsalliota inflata, Micropsalliota suricatoides và Coniolepiota alexandri.

2 loài nấm thuộc họ Boletaceae: Hortiboletus rubroreticulatus và Tylopilus aurantiovulpinus được mô tả mới cho khoa học từ các mẫu nấm thu tại VQG Tà Đùng và Khu BTTN Kon Chư Răng. Những kết quả này đã được xác nhận bằng phân tích phát sinh chủng loại dựa trên các vùng nrITS1-5.8S-ITS2, nrLSU và tef1α (Pham et al., 2024).

Ngoài ra, một số loài nấm nhầy, nấm trên địa y cũng được mô tả mới cho khoa học như: Diachea racemosa, Arthophacopsis heterodermiae, Diplolaeviopsis vietnamensis…

Dưới đây là danh lục các taxon được mô tả mới cho khoa học trong giai đoạn 2020-2024:

1. Arthophacopsis heterodermiae Zhurb. & Diederich, in Zhurbenko, Diederich & Gagarina, Herzogia 33(2): 527 (2021). Địa điểm thu mẫu: VQG Phia Oắc - Phia Đén, tỉnh Cao Bằng (Zhurbenko et al., 2021).

2. Coniolepiota alexandri D.D. Ivanova & O.V. Morozova, in Ivanova, Morozova & Pham, Phytotaxa 672(3): 271 (2024). Địa điểm thu mẫu: VQG Cát Tiên, tỉnh Đồng Nai (Ivanova et al., 2024),

3. Diachea racemosa Novozh., Bortnikov, Prikhodko & Shchepin, in Novozhilov, Prikhodko, Bortnikov, Shchepin, Luptakova, Dobriakova & Pham, Protistology (Stuttgart) 17(4): 193 (2023). Địa điểm thu mẫu : VQG Bidoup - Núi Bà, tỉnh Lâm Đồng (Novozhilov et al., 2023).

4. Diplolaeviopsis vietnamensis Zhurb. & Diederich, in Zhurbenko, Diederich & Gagarina, Herzogia 33(2): 529 (2021). Địa điểm thu mẫu: VQG Chư Yang Sin, tỉnh Đắk Lắk (Zhurbenko et al., 2021).

5. Entoloma argus O.V. Morozova, E.S. Popov, A.V. Alexandrova & Noordel., in Morozova, Popov, Alexandrova, Pham & Noordeloos, Phytotaxa 549(1): 8 (2022). Địa điểm thu mẫu: Khu BTTN Kon Chư Răng, tỉnh Gia Lai (Morozova et al., 2022).

6. Entoloma arion O.V. Morozova, E.S. Popov, T.H.G. Pham & Noordel. in Morozova, Popov, Alexandrova, Pham & Noordeloos, Phytotaxa 549(1): 10 (2022). Địa điểm thu mẫu: Khu BTTN Kon Chư Răng, tỉnh Gia Lai (Morozova et al., 2022).

7. Entoloma cycneum O.V. Morozova & T.H.G. Pham, Journal of Fungi 6, no. 621: 11 (2023). Địa điểm thu mẫu: Khu BTTN Kon Chư Răng, tỉnh Gia Lai (Morozova, Pham, 2023).

8. Entoloma daphnis O.V. Morozova, Kovalenko, E.S. Popov & Noordel., in Morozova, Popov, Alexandrova, Pham & Noordeloos, Phytotaxa 549(1): 15 (2022). Địa điểm thu mẫu: VQG Cát Tiên, tỉnh Đồng Nai (Morozova et al., 2022)

9. Entoloma dichroides O.V. Morozova & T.H.G. Pham, Journal of Fungi 6, no. 621: 17 (2023). Địa điểm thu mẫu: VQG Tà Đùng, tỉnh Đắk Nông (Morozova, Pham, 2023).

10. Entoloma icarus O.V. Morozova, E.S. Popov & Noordel., in Morozova, Popov, Alexandrova, Pham & Noordeloos, Phytotaxa 549(1): 13 (2022). Địa điểm thu mẫu: Khu BTTN Kon Chư Răng, tỉnh Gia Lai (Morozova et al., 2022).

11. Entoloma kovalenkoi O.V. Morozova, E.S. Popov & A.V. Alexandrova, in Crous et al., Persoonia 47: 305 (2021). Địa điểm thu mẫu: Khu BTTN Kon Chư Răng, tỉnh Gia Lai (Crous et al. 2021).

12. Entoloma peristerinum O.V. Morozova & T.H.G. Pham, Journal of Fungi 6, no. 621: 12 (2023). Địa điểm thu mẫu: Khu BTTN Kon Chư Răng, tỉnh Gia Lai (Morozova, Pham, 2023).

13. Entoloma porphyroleucum O.V. Morozova, Noordel. & Dima, in Haelewaters et al., Sydowia 72: 278 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước (Haelewaters et al., 2020).

14. Entoloma tadungense O.V. Morozova & T.H.G. Pham, Journal of Fungi 6, no. 621: 15 (2023). Địa điểm thu mẫu: VQG Tà Đùng, tỉnh Đắk Nông (Morozova, Pham, 2023).

15. Erythrophylloporus flammans O.V. Morozova, T.H.G. Pham & E.S. Popov, in Haelewaters et al., Sydowia 72: 281 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước (Haelewaters et al., 2020).

16. Fistulinella aurantioflava T.H.G. Pham, A.V. Alexandrova & O.V. Morozova, in Crous et al., Persoonia 46: 465 (2021). Địa điểm thu mẫu: VQG Kon Ka Kinh, tỉnh Đắk Lắk (Crous et al. 2021).

17. Hortiboletus rubroreticulatus T.H.G. Pham, O.V. Morozova & E.S. Popov, in Pham, Popov, Alexandrova, Ivanova & Morozova, Journal of Fungi 10(3, no. 223): 11 (2024). Địa điểm thu mẫu: VQG Bidoup - Núi Bà, tỉnh Lâm Đồng (Pham et al., 2024).

18. Hortiboletus rupicapreus Svetash., A.V. Alexandrova, O.V. Morozova & T.H.G. Pham, in Lebeuf et al., Sydowia 74: 228 (2021). Địa điểm thu mẫu: VQG Kon Ka Kinh, tỉnh Đắk Lắk (Lebeuf et al., 2021).

19. Lamproderma vietnamense Novozh., Prikhodko, Fedorova, Shchepin & Schnittler, in Novozhilov, Prikhodko, Fedorova, Shchepin, Gmoshinskiy & Schnittler, Mycoscience 63: 151 (2022). Địa điểm thu mẫu: VQG Phia Oắc – Phia Đén, tỉnh Cao Bằng (Novozhilov et al., 2022).

20. Micropsalliota albofelina D.D. Ivanova & O.V. Morozova, in Crous et al., Persoonia 47: 335 (2021). Địa điểm thu mẫu: VQG Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước (Crous et al. 2021).

21. Micropsalliota appendiculata D.D. Ivanova & O.V. Morozova, in Ivanova, Morozova & Pham, Phytotaxa 626(4): 251 (2023) (2023). Địa điểm thu mẫu: Khu BTTN Đồng Nai, tỉnh Đồng Nai (Ivanova et al., 2023).

22. Micropsalliota inflata D.D. Ivanova & O.V. Morozova, in Ivanova, Morozova & Pham, Phytotaxa 626(4): 251 (2023) (2023). Địa điểm thu mẫu: Khu BTTN Đồng Nai, tỉnh Đồng Nai (Ivanova et al., 2023).

23. Micropsalliota suricatoides D.D. Ivanova, O.V. Morozova & T.H.G. Pham, in Ivanova, Morozova & Pham, Phytotaxa 626(4): 251 (2023) (2023). Địa điểm thu mẫu: Khu BTTN Đồng Nai, tỉnh Đồng Nai (Ivanova et al., 2023).

24. Minutoexcipula kovalenkoi Zhurb. & Diederich, in Zhurbenko, Diederich & Gagarina, Herzogia 33(2): 532 (2021). Địa điểm thu mẫu: VQG Phia Oắc – Phia Đén, tỉnh Cao Bằng (Zhurbenko et al., 2021).

25. Pluteus atypicus E.F. Malysheva & A.V. Alexandrova, Phytotaxa 461 (2): 93 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Chư Yang Sin, tỉnh Đắk Lắk (Malysheva et al., 2020).

26. Pluteus brunneovelutinus E.F. Malysheva & O.V. Morozova, Phytotaxa 461 (2): 104 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Kon Ka Kinh, tỉnh Gia Lai (Malysheva et al., 2020).

27. Pluteus castaneorugosus E.F. Malysheva & A.V. Alexandrova, Phytotaxa 461 (2): 95 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Cát Tiên, tỉnh Đồng Nai (Malysheva et al., 2020).

28. Pluteus conformis E.F. Malysheva, in Malysheva, Popov, Morozova, Dudka, Pham & Malysheva, Journal of Fungi 9(5, no. 584): 6 (2023). Địa điểm thu mẫu: Khu BTTN Bát Xát, tỉnh Lào Cai (Malysheva et al., 2023).

29. Pluteus flavidus E.F. Malysheva & A.V. Alexandrova, Phytotaxa 461 (2): 96 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Kon Ka Kinh, tỉnh Gia Lai (Malysheva et al., 2020).

30. Pluteus lucidus E.F. Malysheva, in Malysheva, Popov, Morozova, Dudka, Pham & Malysheva, Journal of Fungi 9(5, no. 584): 6 (2023). Địa điểm thu mẫu: VQG Tà Đùng, tỉnh Đăk Nông (Malysheva et al., 2023).

31. Pluteus olivaceofibrillosus E.F. Malysheva & A.V. Alexandrova, Phytotaxa 461 (2): 84 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Cát Tiên, tỉnh Đồng Nai (Malysheva et al., 2020).

32. Pluteus ornatus E.F. Malysheva, in Malysheva, Popov, Morozova, Dudka, Pham & Malysheva, Journal of Fungi 9(5, no. 584): 6 (2023). Địa điểm thu mẫu: VQG Tà Đùng, tỉnh Đăk Nông (Malysheva et al., 2023).

33. Pluteus pallidosquamulosus E.F. Malysheva & A.V. Alexandrova, Phytotaxa 461 (2): 85 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Cát Tiên, tỉnh Đồng Nai (Malysheva et al., 2020).

34. Pluteus podospilloides E.F. Malysheva & O.V. Morozova, Phytotaxa 461 (2): 100 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Kon Ka Kinh, tỉnh Gia Lai (Malysheva et al., 2020).

35. Pluteus pygmaeus E.F. Malysheva, Phytotaxa 461 (2): 102 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Kon Ka Kinh, tỉnh Gia Lai (Malysheva et al., 2020).

36. Pluteus squamulososulcatus E.F. Malysheva & O.V. Morozova, Phytotaxa 461 (2): 99 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Kon Ka Kinh, tỉnh Gia Lai (Malysheva et al., 2020).

37. Pluteus subroseus E.F. Malysheva, in Malysheva, Popov, Morozova, Dudka, Pham & Malysheva, Journal of Fungi 9(5, no. 584): 6 (2023). Địa điểm thu mẫu: VQG Tà Đùng, tỉnh Đăk Nông (Malysheva et al., 2023).

38. Pluteus varius E.F. Malysheva, O.V. Morozova & A.V. Alexandrova, Phytotaxa 461 (2): 89 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Kon Ka Kinh, tỉnh Gia Lai (Malysheva et al., 2020).

39. Pseudohydnum cystidiatum Malysheva & V. Dudka, in Spirin, Malysheva, Viner, Dudka, Grebenc & Miettinen, Mycol. Progr. 22(6, no. 40): 10 (2023). Địa điểm thu mẫu: VQG Phia Oắc - Phia Đén, tỉnh Cao Bằng (Spirin et al., 2023).

40. Pseudohydnum meridianum V. Malysheva & Spirin, in Spirin, Malysheva, Viner, Dudka, Grebenc & Miettinen, Mycol. Progr. 22(6, no. 40): 15 (2023). Địa điểm thu mẫu: Khu BTTN Kon Chư Răng, tỉnh Gia Lai (Spirin et al., 2023).

41. Pseudohydnum placibile V. Malysheva & V. Dudka, in Spirin, Malysheva, Viner, Dudka, Grebenc & Miettinen, Mycol. Progr. 22(6, no. 40): 20 (2023). Địa điểm thu mẫu: VQG Phia Oắc - Phia Đén, tỉnh Cao Bằng (Spirin et al., 2023).

42. Roridomyces pseudoirritans A.A. Kiyashko, in Crous et al., Persoonia 44: 443 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Chư Yang Sin, tỉnh Đăk Lắk (Crous et al., 2020).

43. Sclerococcum pseudosipmanii Zhurb. & Diederich, in Zhurbenko, Diederich & Gagarina, Herzogia 33(2): 536 (2021). Địa điểm thu mẫu: VQG Chư Yang Sin, tỉnh Đăk Lắk (Zhurbenko et al., 2021).

44. Trimmatostroma commonii Diederich, Zhurb. & van den Boom, in Diederich, Zhurbenko, Kuznetsov & van den Boom, Folia cryptog. Estonica 57: 34 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Phia Oắc - Phia Đén, tỉnh Cao Bằng (Diederich et al., 2020).

45. Tylopilus aurantiovulpinus A.V. Alexandrova, O.V. Morozova, D.D. Ivanova & T.H.G. Pham, in Pham, Popov, Alexandrova, Ivanova & Morozova, Journal of Fungi 10(3, no. 223): 11 (2024). Địa điểm thu mẫu: Khu BTTN Kon Chư Răng, tỉnh Gia Lai (Pham et al., 2024).

46. Tylopilus subotsuensis T.H.G. Pham, A. V. Alexandrova & O.V. Morozova, in Crous et al., Persoonia 45: 397 (2020). Địa điểm thu mẫu: VQG Chư Yang Sin, tỉnh Đăk Lắk (Crous et al., 2020).

47. Volvariella orientalis E.F. Malysheva, E.S. Popov & A.V. Alexandrova, Phytotaxa 545(3): 282 (2022). Địa điểm thu mẫu: VQG Pù Mát, tỉnh Nghệ An (Malysheva, Popov, 2022).

Một số hình ảnh loài mới cho khoa học đã được công bố trong giai đoạn 2020-2024:

  Entoloma tadungense. 

Entoloma peristerinum.

   Comatricha spinispora.

   Diderma dalatense.

Tylopilus subotsuensis.

   Fistulinella aurantioflava.

Tin bài và ảnh: TS. Phạm Thị Hà Giang/Viện Sinh thái nhiệt đới