Cải tiến và ứng dụng nhà vệ sinh không dùng nước

Nhà vệ sinh không dùng nước là một giải pháp công nghệ xanh trong việc xử lý chất thải người, giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, tăng cường khả năng xử lý chất thải có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường và tiết kiệm nguồn nước sạch. Trong bối cảnh khan hiếm tài nguyên và yêu cầu bảo vệ môi trường ngày càng cấp thiết, nhà vệ sinh không dùng nước đang dần trở thành lựa chọn tối ưu cả trong các hoạt động quân sự và dân sinh. Các công nghệ tiên tiến như hệ thống tách riêng chất thải và nước thải, hệ thống phân giải sinh học, hệ thống thông khí đã được tích hợp nhằm mang đến một giải pháp vệ sinh sạch sẽ, tiện lợi, không gây mùi khó chịu và đặc biệt phù hợp với những khu vực thiếu nước hoặc không có hệ thống xử lý nước thải.
Kế thừa và phát triển và các ưu điểm vượt trội của sản phẩm mô hình nhà vệ sinh không dùng nước thuộc đề tài KH&CN cấp cơ sở năm 2021 “Ứng dụng công nghệ nhà vệ sinh không dùng nước để xử lý chất thải tại các chốt/trạm biên phòng bán kiên cố”, Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga đã giao Trung tâm Chuyển giao công nghệ mới phối hợp cùng Phân viện Công nghệ sinh học tiếp tục nghiên cứu cải tiến, nâng cấp kỹ thuật và thẩm mỹ cho sản phẩm này.
Bên cạnh những ưu điểm vốn có của sản phẩm như nhà vệ sinh hoạt động không cần nguồn nước xả thải, khả năng xử lý chất thải an toàn, thiết kế nhỏ gọn, dễ dàng di chuyển và lắp đặt, cùng khả năng giảm thiểu ô nhiễm, các đơn vị nghiên cứu đã tập trung vào phát triển, hoàn thiện, tối ưu hóa hệ thống xử lý và cải tiến về mặt thẩm mỹ cho sản phẩm NTK-VN03. Trong đó cơ cấu khuấy được chia thành hai phần có chiều xoắn helicoid ngược chiều nhau, thuận tiện cho việc xả chất thải ra khỏi bể; thân buồng được chế tạo từ Panel EPS thay vì sử dụng thép không gỉ và composite nên có thể chế tạo thành các module dễ dàng lắp đặt và vận chuyển; các bể chứa được thiết kế và bố trí hợp lý, dễ dàng thao tác, bảo trì, bảo dưỡng; hệ thống thông gió cho buồng vệ sinh được thiết kế hợp lý và chắc chắn. Đặc biệt sản phẩm được sơn màu xanh lá cây đậm ở ngoài, bên trong được sơn tĩnh điện màu trắng vừa đảm bảo tốt công tác ngụy trang, vừa tăng độ thẩm mỹ, thân thiện với người dùng. Bộ hồ sơ thiết kế, tài liệu công nghệ của sản phẩm đã được Hội đồng KH&CN thẩm định và Thủ trưởng Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga phê duyệt; các chỉ tiêu kỹ thuật, chỉ tiêu chất lượng và phương pháp kiểm tra được quy định cụ thể tại TCQS 87:2024/NĐVN.
Trong quá trình sử dụng nhà vệ sinh không dùng nước NTK-VN03, chế phẩm vi sinh Bio-NTK xử lý chất thải hữu cơ nhà tiêu khô do Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga nghiên cứu và sản xuất được đề xuất sử dụng đi kèm hệ thống.
Chế phẩm vi sinh Bio-NTK bao gồm các chủng vi khuẩn thuộc chi Bacillus và các chủng xạ khuẩn thuộc chi Streptomyces ưa nhiệt, có khả năng sinh trưởng ở khoảng nhiệt độ 15 ÷ 55oC và sinh tổng hợp mạnh các enzyme ngoại bào (cellulase, amylase, protease và lipase) phù hợp để xử lý và khử mùi của chất thải người trong quá trình sử dụng. Bên cạnh đó, hoạt động của các chủng vi sinh trong chế phẩm còn có tác dụng thúc đẩy quá trình hoai mục của chất thải và ức chế sự sinh trưởng của các vi sinh vật gây bệnh thông thường như Escheria coli và Samonella. Các chủng này có nguồn gốc phân lập từ đất vườn và các đống ủ hữu cơ hoai mục, đã được xác nhận có cấp độ an toàn sinh học thuộc nhóm I (Nhóm I - Phân loại theo cấp độ an toàn sinh học gồm các chủng nằm trong danh mục các loài vi sinh vật an toàn không gây bệnh cho người và không thuộc danh mục các loài vi sinh vật bị hạn chế của Cộng đồng châu Âu). Các thông tin về nguồn gốc, đặc điểm phân loại định danh chủng giống vi sinh đã được đăng ký mã số trên hệ thống Ngân hàng Gene quốc tế. Quy trình công nghệ sản xuất chế phẩm Bio-NTK dạng bột với quy mô 20kg/mẻ đảm bảo chất lượng chế phẩm đạt yêu cầu quy định tại TCVN 6168-2002 và TCQS 50:2021/NĐVN sau 12 tháng bảo quản. Chế phẩm Bio-NTK có thể sử dụng linh hoạt ở dạng bột hoặc dạng dung dịch tuỳ theo điều kiện thực tế. Chất thải người được chứa trong một bồn đã bổ sung sẵn chất độn và vi sinh vật hữu ích. Khi chất thải đầy bồn chứa được chuyển ra ngoài và ủ thêm một thời gian và sau đó sử dụng như một nguồn phân hữu cơ sử dụng cho trồng trọt.

Hình ảnh sản phẩm Nhà vệ sinh không dùng nước NTK-VN03 và chế phẩm Bio-NTK dạng bột do Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga sản xuất.

Các nội dung cải tiến nêu trên hướng đến mục tiêu đưa nhà vệ sinh không dùng nước trở thành sản phẩm có thể ứng dụng rộng rãi trong Quân đội, đặc biệt ở các chốt/trạm bán kiên cố, các đơn vị đóng quân ở khu vực thiếu thốn về nguồn nước và phục vụ hoạt động hành quân, dã ngoại. 
Nhà vệ sinh không dùng nước với các cải tiến và hỗ trợ từ công nghệ là một giải pháp vệ sinh tiên tiến, thân thiện với môi trường và đặc biệt phù hợp với điều kiện hoạt động của quân đội. Việc mở rộng ứng dụng sản phẩm này không chỉ giúp cải thiện điều kiện sinh hoạt cho cán bộ, chiến sĩ mà còn góp phần vào nỗ lực của Quân đội tham gia bảo vệ môi trường bền vững. 

Tin bài: Nguyễn Sỹ Hiền (Trung tâm CGCNM)