Giám sát bộ gen giúp dự phòng các đợt bùng phát bệnh dại từ dơi

Đại dịch COVID-19 và tác động đáng kể của các biến thể mới nổi đã cho thấy tầm quan trọng của việc hiểu virus càng chi tiết càng tốt.

May mắn thay, có nhiều cách để các nhà khoa học có thể tìm hiểu thêm về các bệnh lây truyền từ động vật sang người, chẳng hạn như giải trình tự gen. Dữ liệu thu  được từ việc giải trình tự gen chi tiết có thể cho chúng ta biết nhiều điều về một loại virus, ví dụ như cách lây truyền và lịch sử tiến hóa của nó.

Điều này có thể được áp dụng cho các vấn đề sức khỏe cộng đồng được quan tâm khác – Đó là bệnh dại ở dơi.

Một con dơi nâu lớn ở BatFest, Hannibal, Missouri. (Ảnh: Courtney Celley/USF).

Dong-Hun Lee, trợ lý Giáo sư dịch tễ học về bệnh truyền nhiễm tại Trường đại học Nông nghiệp, Y tế và Tài nguyên thiên nhiên gần đây đã phân lập được các virus dại hiện hành ở dơi và đã đươc gửi tới Phòng thí nghiệm chẩn đoán y tế thú ý Connecticut (CVMDL) cũng như chia sẻ về các nghiên cứu của ông về virus này. Đây là dữ liệu giải trình tự gen đầu tiên từ các virus dại ở dơi vùng Đông Bắc Mỹ.

Giữa những năm 2018 và 2019, tại CVMDL, Lee and Risatti đã xét nghiệm dại cho 88 con dơi được gửi đến từ người dân và những trạm kiểm soát động vật địa phương. Những con dơi này không cắn người; những trường hợp đó được xử lý bởi Sở Y tế cộng đồng Connecticut.

Sáu trong số 88 con dơi đó được xét nghiệm dương tính với bệnh dại. Sau đó, Lee và Risatti đã giải trình tự toàn bộ bộ gen của các virus dại đó.

Risatti, cho biết: “Chúng tôi thấy những con dơi này có kết quả xét nghiệm dương tính với bệnh dại”. “Bước tiếp theo là xem chúng đang mang loại virus nào”.

Họ đã xác định được 4 loại virus độc đáo: 3 loại ở loài dơi nâu lớn không di cư và 1 loại ở dơi hoary di cư. Hai mẫu không có đủ tải lượng để giải trình tự gen.

Các loại virus ở dơi nâu lớn có mối quan hệ gần nhất với virus được tìm thấy ở Pennsylvania, New York và New Jersey. Tuy nhiên, virus ở dơi hoary lại có mối quan hệ di truyền gần với virus ở Arizona, Washington, Idaho và Tennessee.

Thông tin này nhấn mạnh việc di cư của dơi có thể mang virus đi xung quanh và có khả năng cho phép chúng hình thành trong các quần thể địa phương.

 “Việc sẵn sàng cho những đợt bùng phát dịch bệnh trong tương lai là điều rất quan trọng”, Lee nói. "Đối với các cuộc điều tra dịch tễ học, chúng ta cần dữ liệu cơ sở. Sẽ rất tốt nếu có dữ liệu cơ sở trước khi chúng ta gặp vấn đề."

Trước nghiên cứu này, nghiên cứu toàn bộ bộ gen virus dại ở dơi gần đây nhất là từ Tennessee vào năm 2004.

Những phát hiện này sẽ là dữ liệu cơ sở tiên lượng khả năng bùng phát bệnh dại trong tương lai. Các thông tin chi tiết về gen cho phép các nhà khoa học hiểu được cách thức lây lan của virus và hiệu quả của các loại vắc xin hiện có.

 “Trong trường hợp có sự bùng phát của một loại virus nào đó, thật tốt để biết được virus trông như thế nào và điều gì đã mang lại cho chúng lợi thế cạnh tranh - đó là lý do tại sao chúng có thể phát triển trong một quần thể,” Risatti nói. "Và sau cùng là để biết liệu vắc-xin có hữu ích hay không."

Risatti và Lee cho biết, họ dự định tiếp tục giám sát bộ gen này trên các mẫu dơi của CVMDL để đóng góp vào những thông tin di truyền về các virus gây bệnh dại. Họ cũng sẽ nghiên cứu những loại virus khác mà dơi có thể mang, chẳng hạn như coronavirus./.

Nguồn: http://phys.org

Xử lý tin: Nguyễn Xuân Ngọc (P.TTKHQS)