Nấm báo mưa Phallus indusiatus

Nấm báo mưa, còn gọi là nấm tre, nấm tâm trúc hoặc nấm cô dâu có tên khoa học là Phallus indusiatus. Chúng có giá trị dinh dưỡng cao, mọc nhiều ở các vùng nhiệt đới, đặc biệt ở sinh cảnh rừng tre nứa. Sở dĩ có tên là nấm báo mưa vì chúng thường xuất hiện sau những cơn mưa lớn. 

Tên khoa học đầy đủ: Phallus indusiatus Vent., Mém. Inst. nat. Sci. Arts 1: 520 (1798) 

Đặc điểm hình thái: Quả thể khi còn non đường kính 10-30 mm, hình cầu đến gần hình cầu, màu trắng đến nâu. Đảm bào nở rộng cao 100-160 mm. Đế cao khoảng 24 mm x rộng 24 mm, màu trắng, bề mặt hình chuông, dạng lưới với lỗ ở đỉnh. Đảm bào giả cao 135 mm x rộng 13 mm, màu trắng, hình trụ, xốp, rỗng. Bao phấn phát triển tốt, kéo dài xuống đất, màu trắng, cấu tạo dạng lưới đa giác, dính vào đỉnh của đảm bào giả. Kích thước đảm 23-30 mm x 20-35 mm, màu trắng đến nâu, có sắc tố hồng, hình cầu, bề mặt nhẵn, mỏng. Thân rễ màu trắng, bám vào gốc của đảm bào giả. Đảm bào giả màu xanh ô liu, nhầy, hôi thối.

Bào tử đảm 2,8-4,2 × 1,1-1,9 μm (x = 3,4 ± 0,3 × 1,4 ± 0,2; Qm = 2,41), dài thành hình trụ, trong suốt trong 5% KOH, thành mỏng, bề mặt nhẵn.

Nấm phân bố nhiều ở các vùng nhiệt đới. Ở Trung Quốc, loài này phân bố rộng và được xếp vào danh sách một trong những loài nấm quý vì chứa nhiều loại khoáng chất, axit amin và có hàm lượng protein cao hơn cả trứng gà. Nấm Phallus indusiatus sau khi chế biến có vị ngọt, bùi và rất ngon. Tuy nhiên, quả thể chỉ tồn tại trong vòng 10 giờ, do vậy, nếu không thu hái kịp thời chúng sẽ bị côn trùng phá hoại hoặc sẽ tự phân huỷ. Với vẻ ngoài đẹp mắt và giá trị dinh dưỡng cao, Phallus indusiatus được mệnh danh là “nữ hoàng nấm”, chúng được xếp vào danh sách 8 loài nấm quý.

Ở Việt Nam, trong khuôn khổ đề tài “Nghiên cứu đa dạng thành phần loài và đặc điểm sinh thái khu hệ nấm lớn Vườn quốc gia Bái Tử Long, tỉnh Quảng Ninh, đề xuất giải pháp bảo tồn” của Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga tại Vườn quốc gia Bái Tử Long, nhóm đề tài đã ghi nhận Phallus indusiatus tại khu vực rừng thuộc trạm Lách Chè, đảo Ba Mùn.

Nấm Phallus indusiatus ngoài tự nhiên.

Tin bài và ảnh: TS. Phạm Thị Hà Giang/Viện Sinh thái nhiệt đới