Nghiệm thu đề tài nghiên cứu đặc điểm sinh sản của san hô giống Acropora tại khu vực Hòn Chồng

Sáng ngày 18/12, tại Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga (Trung tâm), diễn ra buổi nghiệm thu đề tài khoa học “Nghiên cứu đặc điểm sinh sản của san hô giống Acropora tại khu vực Hòn Chồng, thành phố Nha Trang”. Đề tài do Chi nhánh Ven biển là đơn vị chủ trì; ThS. Hoàng Ngọc Lâm là chủ nhiệm. Buổi nghiệm thu được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến với Chi nhánh Ven biển.

Đại tá, TS. Phạm Duy Nam, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm - Chủ tịch Hội đồng, chủ trì phiên họp. Tham gia phiên họp có các thành viên Hội đồng, đại diện cơ quan quản lý khoa học, đơn vị chủ trì và nhóm thực hiện nhiệm vụ.

Quang cảnh buổi nghiệm thu tại Cơ sở chính.

Trong bối cảnh những thập kỷ gần đây, hệ sinh thái rạn san hô trên thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng đang suy thoái nghiêm trọng do tác động của biến đổi khí hậu và các hoạt động của con người, việc nghiên cứu khả năng tái tạo tự nhiên của san hô trở nên đặc biệt cấp thiết. Vịnh Nha Trang - một trong những khu vực có mức độ đa dạng sinh học rạn san hô cao của cả nước, hiện đang chịu nhiều áp lực môi trường như nguồn thải từ sông, hoạt động xây dựng, phát triển du lịch ven bờ và trên các đảo, đặc biệt là sự gia tăng trầm tích trong mùa mưa. Những yếu tố này đã và đang ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và khả năng phục hồi của các rạn san hô, trong đó có khu vực Hòn Chồng.

Xuất phát từ thực tiễn đó, đề tài tập trung nghiên cứu sinh sản hữu tính của san hô giống Acropora nhằm làm rõ các quá trình phát triển giao tử, thụ tinh, phát triển phôi, ấu trùng và định cư. Đây được xem là hướng tiếp cận nền tảng, cung cấp cơ sở khoa học quan trọng để đánh giá tiềm năng tái tạo tự nhiên của quần thể san hô, đồng thời phục vụ cho việc xây dựng các mô hình phục hồi rạn san hô dựa trên ấu trùng.

Tại buổi nghiệm thu, thay mặt nhóm nghiên cứu, ThS. Hoàng Ngọc Lâm đã trình bày các kết quả chính của đề tài. Theo đó, đối với hai loài Acropora robusta và Acropora hyacinthus, chu kỳ phát triển giao tử kéo dài khoảng 7 tháng (từ tháng 9 đến tháng 4 năm sau), với thời điểm giải phóng giao tử tập trung vào tháng 4 hằng năm. Kết quả thí nghiệm cho thấy tỷ lệ thụ tinh thành công đạt mức trung bình trên 50% trong điều kiện phòng thí nghiệm; phôi phát triển bình thường, tỷ lệ ấu trùng định cư dao động từ 6-8% và tương đối ổn định khi điều kiện nước được kiểm soát tốt.

Bên cạnh đó, san hô non ghi nhận tốc độ tăng trưởng nhanh trong ba tháng đầu, đạt từ 0,39 đến 1,93 mm²/ngày. Trong các loại giá thể thử nghiệm, giá thể bê tông rãnh cho hiệu quả cao nhất. Điều kiện nuôi trong phòng thí nghiệm cho kết quả vượt trội so với thực địa, với diện tích mô san hô tăng từ 24-96 mm² tùy theo giai đoạn phát triển. Sự biến động này phù hợp với đặc điểm sinh học của Acropora ở giai giai đoạn juvenile (giai đoạn sớm nhất), khi quá trình phát triển chịu ảnh hưởng lớn bởi điều kiện vi mô trên giá thể, mức độ che bóng, cạnh tranh sinh học và khác biệt cá thể.

Kết quả nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới.

Thành viên Hội đồng nhận xét, đánh giá.

Sau khi nghe báo cáo từ nhóm thực hiện, các thành viên Hội đồng đã thảo luận, trao đổi và đưa ra những nhận xét, góp ý nhằm làm rõ thêm một số nội dung của đề tài. Nhóm nghiên cứu đã tiếp thu ý kiến và giải trình các vấn đề được Hội đồng đặt ra.

Hội đồng đánh giá cao các kết quả mà nhóm thực hiện đề tài đã đạt được, đặc biệt trong bối cảnh đây là hướng nghiên cứu còn mới mẻ, chưa có nhiều công trình tương tự được triển khai tại Việt Nam. Đề tài đã hoàn thành đầy đủ các nội dung nghiên cứu theo đúng thuyết minh đã được phê duyệt; số lượng và chất lượng các sản phẩm khoa học đáp ứng yêu cầu đề ra; quá trình triển khai được thực hiện nghiêm túc, đúng tiến độ.

Các kết quả nghiên cứu thu được có giá trị khoa học và thực tiễn cao, tạo nền tảng quan trọng cho việc phục hồi rạn san hô bằng sinh sản hữu tính, góp phần bổ sung nguồn giống san hô tự nhiên, đồng thời nâng cao hiệu quả các chương trình phục hồi rạn san hô tại vịnh Nha Trang trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, Hội đồng yêu cầu nhóm nghiên cứu tiếp tục phát triển theo hướng làm chủ công nghệ sinh sản hữu tính san hô, từng bước chuẩn hóa và hoàn thiện quy trình kỹ thuật, phục vụ ứng dụng ở quy mô lớn hơn. Đồng thời, đề nghị mở rộng phạm vi nghiên cứu sang các loài san hô khác và các khu vực rạn san hô ven biển có điều kiện môi trường tương đồng, kết hợp tăng cường quan trắc dài hạn nhằm đánh giá hiệu quả, tính ổn định và khả năng thích nghi của san hô sau phục hồi.

Hội đồng thống nhất nghiệm thu đề tài và xếp loại đề tài đạt mức “Đạt”, đồng thời đề nghị nhóm nghiên cứu tiếp thu đầy đủ các ý kiến đóng góp, chỉnh sửa và hoàn thiện báo cáo tổng kết, hướng tới công bố các kết quả nghiên cứu trên các tạp chí khoa học quốc tế chuyên ngành và đề xuất các chương trình nghiên cứu tiếp theo phục vụ bảo tồn, phục hồi hệ sinh thái rạn san hô ven biển.