Nghiệm thu nhiệm vụ bảo tồn quỹ gen cấp Bộ Quốc phòng: lưu giữ, bảo tồn nguồn gen một số loài san hô thuộc giống Acropora tại vùng biển Đầm Báy, vịnh Nha Trang

Chiều ngày 04 tháng 8, tại Khánh Hoà, Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga tổ chức họp Hội đồng KH&CN tư vấn đánh giá, nghiệm thu kết quả thực hiện nhiệm vụ bảo tồn quỹ gen cấp Bộ Quốc phòng: Lưu giữ, bảo tồn nguồn gen một số loài san hô thuộc giống Acropora tại vùng biển Đầm Báy, vịnh Nha Trang. Nhiệm vụ do Chi nhánh Ven biển là đơn vị chủ trì thực hiện; đồng chí Thiếu tá, TS. Trần Đức Diễn làm chủ nhiệm.

Quang cảnh buổi nghiệm thu ở Chi nhánh Ven biển.

Đồng chí Đại tá, TS. Phạm Duy Nam, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga, Chủ tịch Hội đồng chủ trì phiên họp. Tham dự buổi làm việc có các thành viên Hội đồng, đại diện cơ quan quản lý khoa học, lãnh đạo đơn vị chủ trì, cùng nhóm nghiên cứu thực hiện nhiệm vụ và đông đảo cán bộ khoa học của đơn vị.

Vịnh Nha Trang, thuộc tỉnh Khánh Hòa, từ lâu được mệnh danh là “viên ngọc xanh” của biển Việt Nam với hệ sinh thái rạn san hô phong phú và đa dạng bậc nhất cả nước. Trong bức tranh sinh học ấy, giống san hô Acropora giữ vai trò đặc biệt quan trọng - không chỉ kiến tạo nên cấu trúc rạn mà còn duy trì sự đa dạng loài, trở thành nền tảng cho hệ sinh thái biển tại đây. Tuy nhiên, dưới tác động cộng hưởng của biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và áp lực từ các hoạt động của con người, những rạn san hô nơi đây đang suy giảm nghiêm trọng. Số liệu khảo sát gần đây cảnh báo độ phủ san hô trung bình đã mất hơn 64%, riêng giống Acropora giảm tới 80%, diện tích rạn khỏe mạnh thu hẹp đến 90% chỉ trong chưa đầy bốn mươi năm. Đặc biệt, đợt tẩy trắng san hô toàn cầu năm 2024 đã làm thay đổi đáng kể thành phần loài và phân bố, đẩy nhiều loài thuộc giống Acropora tới ngưỡng nguy cấp. Dù hiện vẫn ghi nhận 15 - 20 loài, trong đó có A. millepora, A. hyacinthus, A. nasuta và A. muricata, nhưng, công tác lưu giữ nguồn gen phục vụ bảo tồn ở Việt Nam vẫn còn rất hạn chế. Trước thực trạng ấy, nhiệm vụ “Lưu giữ, bảo tồn nguồn gen một số loài san hô thuộc giống Acropora tại vùng biển Đầm Báy, vịnh Nha Trang” được triển khai, tập trung vào ba mục tiêu chính: Điều tra, thu thập nguồn giống; lưu giữ trên nhiều loại giá thể; và theo dõi, đánh giá khả năng tồn tại lâu dài - mở ra kỳ vọng không chỉ bảo vệ một phần di sản biển quý giá, mà còn tạo nền tảng cho những nghiên cứu ứng dụng mới trong tương lai, đặc biệt là y dược.

Tại buổi làm việc, thay mặt nhóm nghiên cứu, TS. Trần Đức Diễn đã trình bày báo cáo tổng kết trước Hội đồng, tập trung vào quá trình tổ chức thực hiện nhiệm vụ và những kết quả quan trọng đã đạt được. Theo đó, toàn bộ các nội dung nghiên cứu được triển khai một cách khoa học, tuân thủ đúng kế hoạch và tiến độ đã được phê duyệt; đạt được các mục tiêu đặt ra, một số nội dung vượt so với yêu cầu; các sản phẩm của nhiệm vụ đều đáp ứng đầy đủ các tiêu chí về chủng loại, khối lượng và chất lượng theo quy định. Kết quả từ nhiệm vụ cho thấy: Quá trình khảo sát tại Vịnh Nha Trang ghi nhận 29 loài san hô thuộc giống Acropora, tập trung nhiều ở Hòn Bạc, Hòn Chồng - Đặng Tất và Đầm Báy, song nhiều khu vực đã suy thoái rõ rệt. Tại Đầm Báy, điều kiện môi trường thuận lợi cho phục hồi giống Acropora, trong đó, A. muricata và A. robusta, với tỷ lệ sống trên giá thể dây treo đạt lần lượt 68,09% và 100%, trên giá thể cọc sắt đều đạt 80%. Tốc độ tăng trưởng trên dây treo cũng vượt trội, đặc biệt ở A. robusta. San hô gắn trên khung sắt liên kết giữa các rạn nhân tạo reff ball có tỷ lệ sống cao đạt 93%. Bên cạnh đó, hoạt động phục hồi san hô đã làm tăng mật độ, số loài và số họ cá tại khu vực. Khu vực biển Đầm Báy tiếp tục đóng vai trò then chốt trong bảo tồn nguồn gen, với hai trình tự gen của loài san hô bàn rất quan trọng hiện nay là A. latistella đã được đăng ký trên GenBank. Nhiệm vụ đã lưu giữ thành công các loài san hô thuộc giống Acropora tại Đầm Báy (363 tập đoàn).

Kết quả bảo tồn, lưu giữ san hô tại biển khu vực trạm Đầm Báy.

Tăng trưởng của loài A. muricata (mã số M18) trên giá thể cọc sắt trên rạn đá tự nhiên sau các tháng trồng phục hồi.

Tăng trưởng của loài A. robusta (mã số R29) trên giá thể cọc sắt trên rạn đá tự nhiên sau các tháng trồng phục hồi.

Tăng trưởng của loài A. muricata (mã số M18) trên giá thể dây treo sau các tháng trồng phục hồi.

Tăng trưởng của loài A. robusta (mã số R35) trên giá thể dây treo sau các tháng trồng phục hồi.

Sau khi nghe phần trình bày của đồng chí chủ nhiệm nhiệm vụ, các thành viên Hội đồng đã tiến hành thảo luận, đưa ra những nhận xét, đánh giá chi tiết và góp ý nhằm hoàn thiện báo cáo tổng kết. Nhiều câu hỏi được đặt ra để làm rõ hơn các số liệu, phương pháp cũng như ý nghĩa thực tiễn của kết quả nghiên cứu. Trên cơ sở xem xét toàn diện, Hội đồng thống nhất bỏ phiếu nghiệm thu nhiệm vụ với mức đánh giá “Đạt”. Đồng thời, Hội đồng đề nghị đơn vị chủ trì, chủ nhiệm nhiệm vụ tiếp thu đầy đủ các ý kiến đóng góp, chỉnh sửa và hoàn thiện báo cáo tổng kết cùng toàn bộ các sản phẩm dạng tài liệu, để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và công nhận kết quả theo quy định hiện hành.

Tin bài: Trần Đức Diễn (Chi nhánh Ven biển)