Nghiên cứu sinh Lê Thị Huệ bảo vệ thành công luận án tiến sĩ ngành Công nghệ sinh học

Chiều ngày 22/12, tại Học viện Khoa học và Công nghệ/Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã diễn ra buổi lễ bảo vệ luận án tiến sĩ cấp Học viện của nghiên cứu sinh (NCS) Lê Thị Huệ/Trung tâm Nhiệt đới (TTNĐ) Việt - Nga với đề tài “Nghiên cứu khả năng giữ ẩm và giảm mặn cho cát san hô bằng vi khuẩn chịu mặn, sinh EPS (Exopolysaccharide) phân lập ở Trường Sa”. Đề tài thuộc ngành Công nghệ sinh học, mã số 9.42.02.01, do GS. TS. Lê Mai Hương và TS. Vũ Duy Nhàn hướng dẫn.

Quang cảnh buổi lễ.

Tham dự buổi lễ có TS. Nguyễn Thị Trung, Phó Giám đốc Học viện Khoa học và Công nghệ; Đại tá, TS. Phạm Duy Nam, Phó Tổng Giám đốc TTNĐ Việt - Nga; các nhà khoa học cùng các đồng nghiệp, bạn bè và người thân của NCS.

Hội đồng đánh giá luận án gồm 7 thành viên, do GS. TS. Trương Nam Hải, Viện Sinh học/Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam là Chủ tịch.

GS. TS. Trương Nam Hải, Chủ tịch Hội đồng.

Mở đầu buổi làm việc, Hội đồng đánh giá luận án đã thông qua lý lịch khoa học và các điều kiện cần thiết để NCS đủ điều kiện bảo vệ luận án tiến sĩ cấp Học viện.

NCS Lê Thị Huệ trình bày kết quả nghiên cứu trước Hội đồng.

Tiếp đó, NCS Lê Thị Huệ đã trình bày báo cáo tóm tắt luận án trước Hội đồng, trong đó làm rõ cơ sở khoa học, mục tiêu, nội dung và phương pháp nghiên cứu. Báo cáo đồng thời nhấn mạnh những kết quả chính và các đóng góp mới của luận án trong việc nghiên cứu, ứng dụng vi khuẩn chịu mặn sinh EPS nhằm nâng cao khả năng giữ ẩm và giảm mặn cho cát san hô tại khu vực Trường Sa. Theo đó, nghiên cứu đã:

1. Tuyển chọn được chủng vi khuẩn bản địa Bacillus velezensis DTA1 (thuộc nhóm an toàn sinh học cấp 1) từ đất đảo Trường Sa, có khả năng chịu mặn lên tới 12,5% NaCl, chịu được stress mặn, kim loại nặng.

 2. Giải trình tự toàn bộ hệ gen cho thấy chủng DTA1 mang đầy đủ hai cụm gen sinh tổng hợp EPS (theo con đường Wzx/Wzy và levansucrase) cùng nhiều gen chống chịu stress muối, oxy hóa và kim loại, làm sáng tỏ cơ chế di truyền liên quan đến khả năng thích nghi và sinh EPS.

 3. Chủng Bacillus velezensis DTA1 sử dụng đa dạng nguồn carbon, sinh trưởng và sinh EPS ổn định trong khoảng rộng điều kiện muối, pH, nhiệt độ, đạt năng suất 32,80 g/L ở điều kiện tối ưu (7,26% sucrose, 3,27% NaCl, pH 8,46, 30°C, 72 giờ). Nghiên cứu lần đầu chứng minh sucrose kích hoạt đồng thời 2 con đường tổng hợp EPS (Wzx/Wzy và levansucrase), tạo polymer gồm 5 monosaccharide với cấu trúc đa dạng và vượt trội hơn so với các điều kiện nuôi cấy không có sucrose cũng như so với các chủng B. velezensis khác (2-4 loại).

 4. EPS tinh sạch có khối lượng phân tử 1,9 × 10⁵ Da, cấu trúc dạng mạng lưới đan xen, gồm các loại monosaccharide (glucose, rhamnose, fructose, mannose, N-acetylglucosamine) mang nhiều nhóm chức ưa nước và có khả năng hấp phụ ion kim loại.

 5. EPSDTA1 có khả năng hấp phụ muối 0,25 g/g EPS, giữ nước tới 158,7 g/g EPS, và khi bổ sung vào cát san hô giúp tăng khả năng giữ nước 1,6-2 lần, tăng kết tụ và giảm mặn cho đất.

 6. Thử nghiệm trồng rau mùng tơi quy mô chậu vại khẳng định hiệu quả của chủng Bacillus velezensis DTA1, đặc biệt khi kết hợp với giá thể hữu cơ và bentonite, giúp tăng hàm lượng carbohydrate đất 4,9-5,3 lần, khả năng giữ nước 2-2,5 lần và năng suất rau 2,36 lần so với đối chứng cát san hô, đồng thời giảm độ mặn và duy trì chỉ số SPAD cao hơn 1,26-1,60 lần ngay cả trong điều kiện stress mặn.

Các kết quả nghiên cứu của luận án đã công bố trong 03 bài báo trên các tạp chí khoa học quốc tế thuộc danh mục ISI/Scopus (trong đó, 01 bài trên tạp chí thuộc danh sách Q1, 02 bài trên tạp chí thuộc danh sách Q3) và 01 bài báo trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới.

Thành viên Hội đồng nhận xét, đánh giá.

Trên cơ sở báo cáo của NCS, các thành viên Hội đồng đã đặt câu hỏi, thảo luận, nhận xét và đánh giá luận án một cách khách quan, khoa học, tập trung vào tính mới, tính khả thi, giá trị khoa học và giá trị thực tiễn của đề tài. Hội đồng đánh giá luận án nhận định đây là công trình nghiên cứu đầu tiên tại Việt Nam theo hướng tiếp cận toàn diện về ứng dụng vi khuẩn chịu mặn sinh EPS nhằm cải thiện khả năng giữ ẩm và giảm mặn cho cát san hô. Luận án có tính mới cao, lựa chọn hướng nghiên cứu hiện đại, áp dụng các phương pháp nghiên cứu tiên tiến, đồng thời mang lại ý nghĩa khoa học và thực tiễn rõ rệt, với khả năng ứng dụng cao trong cải tạo đất và phát triển nông nghiệp bền vững tại các khu vực đảo, ven biển.

Kết thúc buổi làm việc, với 7/7 phiếu tán thành (6/7 phiếu xuất sắc), Hội đồng nhất trí thông qua luận án và đề nghị Học viện Khoa học và Công nghệ công nhận học vị, cấp bằng tiến sĩ ngành Công nghệ sinh học cho nghiên cứu sinh Lê Thị Huệ.

Thủ trưởng Trung tâm và bạn bè, đồng nghiệp chúc mừng NCS Lê Thị Huệ bảo vệ thành công luận án tiến sĩ.

Tin bài: Xuân Ngọc