Sử dụng xe xét nghiệm lưu động do Liên bang Nga tài trợ trong nghiên cứu và phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm tại Việt Nam

Trong bối cảnh thế giới đang phải đối mặt với nguy cơ ngày càng gia tăng của các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, mô hình hợp tác song phương giữa Trung tâm Nhiệt đới (TTNĐ) Việt - Nga và các tổ chức nghiên cứu của Liên bang Nga đã và đang mang lại nhiều kết quả thực tiễn nổi bật. Một trong những hợp tác hiệu quả tiêu biểu là giữa Trung tâm với Cơ quan liên bang Nga về giám sát bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và an sinh con người (Rospotrebnadzor), trong đó có việc ứng dụng hiệu quả xe xét nghiệm lưu động do Liên bang Nga tài trợ trong công tác nghiên cứu, giám sát dịch tễ học và phòng chống dịch bệnh tại Việt Nam.

TTNĐ Việt - Nga và Rospotrebnadzor có mối quan hệ khoa học bền chặt, hiệu quả trong nhiều năm.

Trong khuôn khổ hợp tác giai đoạn 2015-2019, năm 2018 Rospotrebnadzor đã chuyển giao cho TTNĐ Việt - Nga một xe xét nghiệm lưu động (xe thứ nhất), kèm theo hệ thống trang thiết bị hiện đại, đồng bộ phục vụ công tác nghiên cứu, giám sát và chẩn đoán các bệnh truyền nhiễm tại Việt Nam. Bên cạnh đó, hàng chục khóa tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn ngắn hạn đã được Rospotrebnadzor tổ chức ở cả Việt Nam và Liên bang Nga để nâng cao năng lực cho cán bộ, nhân viên của Việt Nam trong nghiên cứu về bệnh truyền nhiễm nói chung và về vận hành, khai thác sử dụng xe và các trang thiết bị cần thiết nói riêng, phục vụ hiệu quả công tác nghiên cứu, giám sát và phát hiện sớm các tác nhân gây bệnh nguy hiểm.

Lễ bàn giao chiếc xe xét nghiệm lưu động đầu tiên.

Chuyên gia Viện Nghiên cứu phòng chống dịch hạch Microbe (đơn vị thuộc Rospotrebnadzor) hướng dẫn vận hành hệ thống kỹ thuật xe xét nghiệm lưu động cho cán bộ của TTNĐ Việt - Nga.

Chiếc xe xét nghiệm lưu động đầu tiên bắt đầu hành trình của mình vào tháng 3/2019, trong một chuyến công tác điều tra dịch tễ học trên động vật tại bảy tỉnh miền núi phía Bắc, bao gồm: Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn và Quảng Ninh - những khu vực có địa hình hiểm trở và điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Đây là phép thử đầu tiên, cho thấy xe có thể vận hành ổn định trong môi trường khắc nghiệt ở độ cao hơn 2.800 m so với mực nước biển, giữa nền nhiệt mùa hè lên tới 42°C, nhờ hệ thống điều hòa hiệu quả và thiết kế hợp lý.

Chiếc xe xét nghiệm lưu động đầu tiên bắt đầu hành trình của mình vào tháng 3/2019, trong một chuyến công tác điều tra dịch tễ học động vật tại bảy tỉnh miền núi phía Bắc.

Khi đại dịch COVID-19 bùng phát, xe xét nghiệm lưu động đã trở thành công cụ đắc lực trong chiến lược ứng phó nhanh với dịch bệnh tại Việt Nam. Từ tháng 8/2020 đến 11/2021, chiếc xe cùng đội ngũ chuyên gia của TTNĐ Việt - Nga đã liên tục hành trình tới các địa phương là “điểm nóng” dịch như Đà Nẵng, Quảng Nam, Bắc Giang, TP. Hồ Chí Minh và Bình Dương, thực hiện xét nghiệm cho hàng trăm nghìn người. Kết quả: gần 300.000 mẫu được xử lý, phát hiện hơn 22.000 ca nhiễm SARS-CoV-2. Những con số biết nói này cho thấy mô hình xét nghiệm lưu động không chỉ hiệu quả, mà còn đóng vai trò vô cùng quan trọng trong kiểm soát và khống chế dịch bệnh tại Việt Nam giai đoạn đó.

Xe xét nghiệm lưu động đã phát huy hiệu quả trong kiểm soát và khống chế dịch COVID-19 tại Việt Nam.

Tuy nhiên, quá trình triển khai xe xét nghiệm lưu động thứ nhất tại Việt Nam cũng bộc lộ một số thách thức được ghi nhận như: Nhiệt độ mùa hè thường xuyên dao động từ 38-42°C khiến đôi khi hệ thống điều hòa trên xe quá tải, không đảm bảo được nhiệt độ làm việc tiêu chuẩn; khi xe phải hoạt động liên tục 15-18 giờ mỗi ngày khiến nguồn điện không ổn định, dẫn đến xảy ra tình trạng bị sập nguồn giữa chừng; độ ẩm cao cũng làm giảm tuổi thọ của thiết bị, ảnh hưởng đến độ chính xác của xét nghiệm; bên cạnh đó, thiết kế của xe cơ sở có kích thước lớn, khó tiếp cận được tới các khu vực có địa hình phức tạp như các tỉnh miền núi Phía Bắc. Những kinh nghiệm thực địa này là cơ sở quan trọng để đề xuất các cải tiến kỹ thuật phù hợp với điều kiện từng quốc gia, như thiết kế hệ thống làm mát hiệu quả hơn, bổ sung nguồn điện dự phòng và xây dựng quy trình bảo trì đặc thù cho vùng khí hậu nhiệt đới, nhằm đảm bảo tính bền vững và hiệu quả lâu dài của hệ thống xe xét nghiệm lưu động.

Trong giai đoạn hợp tác tiếp theo (2020-2024), cuối năm 2024, TTNĐ Việt - Nga vinh dự được tiếp nhận xe xét nghiệm lưu động thứ hai do Rospotrebnadzor tài trợ. Với thiết kế nhỏ gọn, cơ động giúp tiếp cận được nhiều địa hình phức tạp; xe được tích hợp cấu trúc mô-đun tiên tiến, cho phép thực hiện toàn bộ quy trình xét nghiệm từ lấy mẫu, xử lý ban đầu, phân tích, đến lưu trữ mẫu ngay tại hiện trường. Từ thực tiễn triển khai, có thể khẳng định rằng, xe xét nghiệm lưu động là một giải pháp hiệu quả và kịp thời trong bối cảnh các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ngày càng gia tăng.

TTNĐ Việt - Nga tiếp nhận xe xét nghiệm lưu động thứ hai do Rospotrebnadzor tài trợ.

Sự hợp tác giữa TTNĐ Việt - Nga và các đơn vị thuộc Rospotrebnadzor đã mang lại nhiều kết quả thiết thực, không chỉ hỗ trợ kiểm soát dịch bệnh trong các tình huống khẩn cấp, mà còn góp phần nâng cao năng lực khoa học và công nghệ, hiện đại hóa trang thiết bị và đào tạo đội ngũ chuyên gia y tế cho Việt Nam. Đây là tiền đề vững chắc để thúc đẩy hợp tác quốc tế sâu rộng hơn và tăng cường khả năng chủ động ứng phó với các mối đe dọa y tế trong tương lai.

Tác giả: Đại tá, BSCKII. Hoàng Đức Hậu