Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga nghiệm thu đề tài nghiên cứu bảo tồn và phát triển nguồn gen loài Vẹt hainesii (Bruguiera hainesii C.G. Rogers) cực kỳ nguy cấp tại Vườn quốc gia Côn Đảo

Sáng ngày 19 tháng 12, tại Hà Nội, Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga (Trung tâm) tổ chức họp Hội đồng khoa học và công nghệ tư vấn đánh giá, nghiệm thu kết quả của đề tài cấp Trung tâm: “Nghiên cứu bảo tồn và phát triển nguồn gen loài Vẹt hainesii (Bruguiera hainesii C.G. Rogers) cực kỳ nguy cấp ở Vườn quốc gia Côn Đảo, Bà Rịa - Vũng Tàu”. Đề tài do Viện Sinh thái nhiệt đới là đơn vị chủ trì, Thiếu tá, TS. Vũ Đình Duy là chủ nhiệm.

Đại tá, TS. Phạm Duy Nam, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm, Chủ tịch Hội đồng, chủ trì phiên họp. Tham gia phiên họp có các thành viên Hội đồng, đại diện cơ quan quản lý khoa học, đơn vị chủ trì và nhóm thực hiện đề tài.

Quang cảnh buổi nghiệm thu.

Vẹt hainesii (Bruguiera hainesii C.G. Rogers) là loài cây ngập mặn được xếp hạng cực kỳ nguy cấp (CR) trong Danh lục Đỏ IUCN, với quy mô quần thể toàn cầu hiện chỉ còn dưới 250 cá thể trưởng thành, phân bố rải rác ở một số quốc gia khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Tại Việt Nam, loài này chỉ ghi nhận được 4 cá thể tại khu vực Đầm Quốc thuộc Vườn quốc gia Côn Đảo, chưa ghi nhận tái sinh tự nhiên dù cây ra hoa nhiều. Do đó, việc thực hiện đề tài nghiên cứu bảo tồn và phát triển nguồn gen loài Vẹt hainesii ở Vườn quốc gia Côn Đảo là hết sức cần thiết và cấp bách, nhằm ngăn chặn nguy cơ tuyệt chủng và làm cơ sở cho các giải pháp bảo tồn lâu dài.

Mục tiêu của đề tài là phân tích các đặc điểm sinh học, sinh thái và đặc điểm di truyền của quần thể loài Vẹt hainesii tại Vườn quốc gia Côn Đảo; nghiên cứu các biện pháp nhân giống và đề xuất mô hình bảo tồn, phục hồi, phát triển nguồn gen, góp phần duy trì ổn định và lâu dài quần thể loài trong tự nhiên.

TS. Vũ Đình Duy báo cáo kết quả nghiên cứu trước Hội đồng.

Báo cáo tại buổi nghiệm thu, TS. Vũ Đình Duy cho biết, sau thời gian nghiên cứu, nhóm thực hiện đề tài đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Trong đó, phát hiện thêm 3 cá thể Vẹt hainesii, đồng thời làm rõ khu vực phân bố và đặc điểm môi trường sống của loài tại Vườn quốc gia Côn Đảo. Kết quả cho thấy khu vực phân bố có nền địa chất trầm tích Holocen muộn, địa hình bán ngập, cát pha bùn, pH 4,7-6,7, hàm lượng mùn thấp, lân nghèo, kali trung bình, chịu tác động của dao động mực triều bán nhật không đều, đây là những điều kiện phù hợp với loài cây có rễ chống phát triển mạnh và khả năng chịu mặn cao như Vẹt hainesii.

Đề tài cũng giải mã toàn bộ hệ gen lục lạp của loài, làm cơ sở cho công tác định danh và đánh giá đa dạng di truyền; nghiên cứu nhân giống, đánh giá khả năng thích ứng của loài trong điều kiện biến đổi khí hậu, qua đó xác định ngoài khu vực Đầm Quốc  là vùng phân bố phù hợp, thì khu vực Hòn Bảy Cạnh là nơi có thể mở rộng trồng bảo tồn loài. Trên cơ sở đó, nhóm nghiên cứu đã đề xuất mô hình bảo tồn tổng hợp, kết hợp bảo tồn nguyên vị và chuyển vị nhằm từng bước hình thành quần thể bổ trợ, nâng cao khả năng tồn tại lâu dài của loài.

Thành viên Hội đồng nhận xét, đánh giá kết quả nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu được công bố trên 06 bài báo. Trong đó, 04 bài đăng trên các tạp chí quốc tế thuộc danh mục ISI, Scopus và 02 bài đăng trên các tạp chí khoa học chuyên ngành uy tín trong nước. Bên cạnh đó, kết quả của đề tài còn góp phần hỗ trợ đào tạo 01 kỹ sư lâm nghiệp và 01 nghiên cứu sinh chuyên ngành Lâm học.

Sau khi nghe báo cáo, các thành viên Hội đồng đã thảo luận, đưa ra nhận xét, đánh giá, đồng thời đặt câu hỏi làm rõ các nội dung nghiên cứu; qua đó, đóng góp nhiều ý kiến xác đáng nhằm hoàn thiện báo cáo tổng kết và các tài liệu kèm theo của đề tài.

Thành viên Hội đồng nhận xét, đánh giá.

Kết luận cuộc họp, Hội đồng đánh giá cao những kết quả mà nhóm nghiên cứu đã đạt được, nhất là đã giải quyết tốt các mục tiêu đề ra, hoàn thành đầy đủ các nội dung nghiên cứu và sản phẩm theo thuyết minh, trong đó nhiều nội dung vượt so với đăng ký ban đầu, một số kết quả có chất lượng vượt trội.

Hội đồng nhấn mạnh đề tài có tính cấp thiết cao, cách tiếp cận khoa học phù hợp, các kết quả thu được có giá trị cả về khoa học và thực tiễn. Đề tài đã bổ sung nguồn dữ liệu quan trọng về đặc điểm sinh học, sinh thái và di truyền của loài Vẹt hainesii đang cực kỳ nguy cấp tại Việt Nam, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học vững chắc cho việc xây dựng và triển khai các giải pháp bảo tồn, phục hồi và phát triển nguồn gen trong tương lai.

Hội đồng thống nhất nghiệm thu đề tài và đánh giá xếp loại mức “Đạt”. Đồng thời, đề nghị đơn vị chủ trì cùng nhóm nghiên cứu tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Vườn quốc gia Côn Đảo và các cơ quan liên quan nhằm ứng dụng hiệu quả các kết quả nghiên cứu vào thực tiễn quản lý và bảo tồn đa dạng sinh học, góp phần bảo vệ bền vững hệ sinh thái rừng ngập mặn và duy trì lâu dài quần thể loài Vẹt hainesii trong tự nhiên.

Trên cơ sở những kết quả đã đạt được, Hội đồng cũng đề nghị nhóm nghiên cứu xem xét mở rộng một số hướng nghiên cứu tiếp theo nhằm phát huy hơn nữa hiệu quả và giá trị khoa học và thực tiễn của đề tài, phục vụ lâu dài cho công tác bảo tồn và phát triển nguồn gen loài này.

TS. Ngô Văn Chiều phát biểu tại buổi nghiệm thu.

Cũng tại buổi làm việc, TS. Ngô Văn Chiều, đại diện Vườn quốc gia Xuân Thủy, đánh giá cao nỗ lực, cách tiếp cận bài bản và các kết quả khoa học có giá trị mà nhóm nghiên cứu đã đạt được trong quá trình thực hiện đề tài. TS. Ngô Văn Chiều cho rằng các kết quả nghiên cứu không chỉ có ý nghĩa đối với công tác bảo tồn loài Vẹt hainesii tại Vườn quốc gia Côn Đảo mà còn có giá trị tham khảo quan trọng cho các khu bảo tồn rừng ngập mặn khác, trong đó có Vườn quốc gia Xuân Thủy. Đại diện Vườn quốc gia Xuân Thủy bày tỏ mong muốn nhóm nghiên cứu tiếp tục hoàn thiện và xây dựng sổ tay hướng dẫn kỹ thuật, đồng thời đẩy mạnh công tác nhân giống loài Vẹt hainesii để phục vụ nghiên cứu, bảo tồn và thử nghiệm trồng phục hồi tại các khu vực có điều kiện sinh thái phù hợp trong thời gian tới./.