Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga với nhiệm vụ phòng, chống dịch Covid-19

Với bề dày hơn 30 năm hợp tác trong khuôn khổ TTNĐ Việt-Nga về nghiên cứu và kiểm soát các bệnh truyền nhiễm không những giúp Việt Nam tăng tiềm lực phòng, chống các mối đe dọa khẩn cấp trong lĩnh vực vệ sinh và dịch tễ học của người dân mà còn ứng phó kịp thời với sự bùng phát của các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Đặc biệt gần đây, TTNĐ Việt-Nga đã rất chủ động, nhạy bén và có đóng góp hết sức quan trọng góp phần cùng toàn quân và cả nước đẩy lùi, khống chế dịch Covid-19.

Thượng tướng Trần Đơn kiểm tra xe xét nghiệm lưu động của Trung tâm Nhiệt đới Việt-Nga (tháng 3-2020)

Cuối năm 2019, khi manh nha thông tin một loại dịch bệnh lạ về hô hấp đặc biệt nguy hiểm xuất hiện tại Vũ Hán (Hồ Bắc, Trung Quốc), Thường vụ Đảng ủy, Ban tổng giám đốc TTNĐ Việt-Nga đã đặc biệt quan tâm chỉ đạo; đội ngũ cán bộ khoa học (trong đó, hướng y sinh nhiệt đới là nòng cốt) lập tức bắt tay ngay vào nghiên cứu, tìm hiểu về loại dịch bệnh này. Trung tá Võ Viết Cường, Phó viện trưởng Viện Y sinh Nhiệt đới cho biết: “Vấn đề cấp bách nhất là phải xác định được tác nhân gây nên dịch bệnh. Tuy nhiên, khó khăn nhất lúc bấy giờ là cả nước có rất ít đơn vị đủ năng lực xét nghiệm, nguyên liệu phục vụ công tác xét nghiệm cũng rất khan hiếm. Vì vậy, xây dựng quy trình xét nghiệm xác định chính xác virus gây ra dịch bệnh theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) là vấn đề cấp thiết hàng đầu”. Trước tình thế đó, đội ngũ cán bộ Viện Y sinh Nhiệt đới đã không quản ngày đêm tìm tòi, nghiên cứu và kết quả vô cùng phấn khởi là ngày 21-3-2020, TTNĐ Việt-Nga là một trong 3 đơn vị đầu tiên trong quân đội và 22 đơn vị đầu tiên của cả nước được Bộ Y tế công nhận năng lực xét nghiệm Covid-19. 

Một trong những thế mạnh của TTNĐ Việt-Nga là phía Việt Nam của trung tâm đã được Cơ quan Liên bang Nga về Giám sát trong lĩnh vực Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và An sinh con người chuyển giao các trang thiết bị hiện đại của phòng thí nghiệm sinh học phân tử và một xe xét nghiệm lưu động phục vụ công tác nghiên cứu, chẩn đoán bệnh, giám sát và đáp ứng kịp thời khi có các dịch bệnh bùng phát. Với tinh thần “chống dịch như chống giặc”, TTNĐ Việt-Nga đã tham gia tích cực, chủ động ngay từ đầu công tác xét nghiệm SARS-CoV-2 cho các đơn vị trong toàn quân và các địa phương vùng dịch theo chỉ đạo của Bộ Quốc phòng và Bộ Y tế. Nhiều cán bộ nữ có hoàn cảnh khó khăn đã “gác tình riêng để lo việc chung”, lên tuyến đầu chống dịch. Điển hình là đồng chí Phạm Thị Hà Giang (Trợ lý nghiên cứu Phòng Độc học và Các bệnh nhiệt đới), chồng đi công tác xa, con trai 6 tuổi gửi ông bà ngoại chăm sóc để vào tâm dịch Đà Nẵng xét nghiệm Covid-19 cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân suốt 45 ngày cho đến khi dập được dịch.

Từ khi xuất hiện dịch Covid-19 đến nay, trung tâm đã xét nghiệm cho 25.559 cán bộ, chiến sĩ quân đội và người dân một số địa phương vùng dịch, từ ổ dịch Bạch Mai đến ổ dịch Đà Nẵng, Quảng Nam; các khu vực cách ly tập trung, Đoàn Hội thao quân sự quốc tế (Army Games) và các đại biểu, lực lượng phục vụ Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Hiện trung tâm đang xét nghiệm nhanh cho các lực lượng kiểm soát dịch trên tuyến biên giới phía Bắc... 

      TTNĐ Việt-Nga còn tích cực tham gia đào tạo xét nghiệm và tập huấn chẩn đoán phát hiện sớm virus SARS-CoV-2. Năm 2020, trung tâm chủ trì, phối hợp với Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương tổ chức các lớp tập huấn chẩn đoán phát hiện sớm SARS-CoV-2 bằng phương pháp Realtime RT-PCR cho 50 cán bộ xét nghiệm của Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, Bệnh viện Phổi Trung ương, Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Viện Y học dự phòng Quân đội và trung tâm kiểm soát bệnh tật các tỉnh, thành phố: Hà Nam, Hòa Bình, Hưng Yên, Hà Nội...; tham gia đào tạo xét nghiệm SARS-CoV-2 bằng kỹ thuật Realtime RT-PCR cho 14 cán bộ, nhân viên y tế của Quân khu 5.

Đầu năm 2020, tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, WHO đã khuyến cáo nhiều biện pháp phòng, chống, trong đó có sử dụng dung dịch sát khuẩn tay. Đây là giải pháp đơn giản, hiệu quả, dễ triển khai, tuy nhiên thời gian đó, các dung dịch sát khuẩn tay, dung dịch khử khuẩn sử dụng trong nước chủ yếu là nhập ngoại. Nhóm các nhà khoa học trẻ thuộc lĩnh vực hóa-sinh của TTNĐ Việt-Nga do Thiếu tá Nguyễn Trọng Dân, Phó giám đốc khoa học, Chi nhánh phía Nam chủ trì đã chủ động nghiên cứu, pha chế thành công dung dịch sát khuẩn tay khô, có tác dụng diệt khuẩn trên 99,9% đối với một số dòng vi khuẩn gây bệnh. Đến nay, TTNĐ Việt-Nga đã pha chế hơn 3.000 lít dung dịch sát khuẩn tay cung cấp cho một số cơ quan, đơn vị.

Thiếu tướng Nguyễn Xuân Kiên, Cục trưởng Cục Quân y (Tổng cục Hậu cần) đánh giá: “TTNĐ Việt-Nga đã tích cực, chủ động tham gia ngay từ đầu và đóng góp rất hiệu quả trong công tác phòng, chống dịch Covid-19. Với ưu thế nổi bật là tính cơ động, linh hoạt và phản ứng nhanh của đội ngũ cán bộ, nhân viên chuyên nghiệp, phòng xét nghiệm hiện đại, TTNĐ Việt-Nga đã triển khai xe xét nghiệm đến các ổ dịch kịp thời, xét nghiệm nhanh, truy vết, khoanh vùng hiệu quả”...

Đại tá TRẦN VĂN DUY (Bí thư Đảng ủy, Phó tổng giám đốc Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga)