Xây dựng năng lực và hồ sơ hoạt động của Hội đồng đạo đức trong nghiên cứu trên động vật tại Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga: Nhiệm vụ cấp thiết trong công tác quản lý và sử dụng động vật trong nghiên cứu

Tuân thủ đạo đức trong nghiên cứu trên động vật - Trọng trách chung của khoa học hiện đại

Nghiên cứu trên động vật từ lâu đã là một phần không thể thiếu trong khoa học và y học hiện đại. Từ việc tìm hiểu các cơ chế sinh học phức tạp đến phát triển các phương pháp điều trị bệnh mới, động vật thí nghiệm đóng vai trò quan trọng trong những tiến bộ mang tính đột phá. Tuy nhiên, cùng với lợi ích khoa học, việc sử dụng động vật trong nghiên cứu luôn đi kèm với những yêu cầu nghiêm ngặt về đạo đức, nhằm đảm bảo tính nhân đạo và minh bạch.

Trên thế giới, các Hội đồng đạo đức trong nghiên cứu trên động vật đã được thành lập từ rất sớm, giữ vai trò định hướng, giám sát và đảm bảo sự tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế. Tại Việt Nam, nghiên cứu trên động vật đang ngày càng phát triển mạnh mẽ, nhưng các khung pháp lý và cơ chế giám sát vẫn còn đang trong giai đoạn hoàn thiện. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc xây dựng một hệ thống quản lý nghiên cứu chặt chẽ và minh bạch, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế.

Triển khai nhiệm vụ tại Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga

Trước những yêu cầu thực tiễn và xu hướng toàn cầu đó, Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga đã triển khai nhiệm vụ “Xây dựng năng lực và hồ sơ hoạt động của Hội đồng đạo đức trong nghiên cứu trên động vật” do Viện Y sinh nhiệt đới là đơn vị chủ trì, đồng chí Thiếu tá Phạm Thị Phương Liên làm chủ nhiệm. Theo chức năng nhiệm vụ được giao, Trung tâm triển khai nhiều đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu trong các lĩnh vực y sinh nhiệt đới, bảo tồn sinh thái và môi trường, nhiệm vụ không chỉ giúp nâng cao năng lực quản lý mà còn đảm bảo các nghiên cứu sử dụng động vật thí nghiệm tại Trung tâm tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn đạo đức về phúc lợi động vật.

Kết quả nổi bật của nhiệm vụ

Sau gần một năm thực hiện, nhiệm vụ đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp lý và quy trình quản lý đề tài có sử dụng động vật trong nghiên cứu tại Trung tâm. Cụ thể:

Hoàn thiện khung pháp lý: Ban hành bộ hồ sơ hoạt động Hội đồng

- Quy định về việc thành lập, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Hội đồng đạo đức trong nghiên cứu trên động vật.

- Quy chế tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhiệm kỳ 2024-2029.

- Bộ quy trình hoạt động chuẩn của Hội đồng đạo đức trong nghiên cứu trên động vật (SOP): Bộ SOP gồm 11 quy trình kèm biểu mẫu hướng dẫn chi tiết, từ tiếp nhận hồ sơ, thẩm định nghiên cứu, giám sát đến xử lý vi phạm, đảm bảo tính minh bạch và nhân đạo trong quản lý nghiên cứu động vật thí nghiệm.

Bộ hồ sơ hoạt động của Hội đồng đạo đức trong nghiên cứu trên động vật.

Sổ tay “Hướng dẫn Chăm sóc và sử dụng động vật thí nghiệm”.

Giáo trình tập huấn: Hướng dẫn về chăm sóc và đối xử nhân đạo với động vật thí nghiệm.

Tổ chức hội thảo và vận hành thử

Trong khuôn khổ nhiệm vụ đã tổ chức hội thảo tập huấn với sự tham gia của các chuyên gia trong lĩnh vực đạo đức, quản lý và y sinh học. Hội thảo là dịp phổ biến các nguyên tắc đạo đức trên động vật, đồng thời là cơ hội thảo luận, điều chỉnh quy trình hoạt động của Hội đồng nhằm đảm bảo tính thực tiễn cao nhất.

Quang cảnh Hội thảo “Tập huấn kiến thức về phúc lợi động vật và đối xử nhân đạo với động vật thí nghiệm”.

Các chuyên gia trình bày bài giảng tại Hội thảo.

Song song với đó, việc vận hành thử của Hội đồng đạo đức đã được triển khai thành công. Giai đoạn vận hành thử này giúp kiểm tra năng lực hoạt động, bổ sung và hoàn thiện hệ thống các văn bản quản lý phù hợp với đặc thù hoạt động của Trung tâm.

Hội nghị vận hành thử Hội đồng đạo đức trong nghiên cứu trên động vật.

Nhiệm vụ “Xây dựng năng lực và hồ sơ hoạt động của Hội đồng đạo đức trong nghiên cứu trên động vật” đã khẳng định tính khả thi và giá trị ứng dụng thực tiễn. Việc hoàn thiện khung pháp lý cho Hội đồng đạo đức trong nghiên cứu trên động vật tại Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga không chỉ đáp ứng yêu cầu quản lý nghiên cứu trên động vật một cách chặt chẽ và minh bạch, mà còn đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế, tạo điều kiện để các kết quả nghiên cứu được công nhận và công bố trên các tạp chí khoa học uy tín.

Tác giả: Phạm Thị Phương Liên ( Viện Y sinh Nhiệt đới)